NB: U kunt dit artikel ook
downloaden (Word) of printen (rechts
klikken op de tekst en print kiezen)
Waarom
extreem-rechts in de ex DDR kan gedijen
door André Roelofs
In een recent interview met Die Zeit zei Bondsdagvoorzitter
Wolfgang Thierse - een SPD'er die zelf uit de ex-DDR afkomstig
is- zich soms voor zijn land te schamen. Reden is de golf
van extreem-rechtse gewelddaden die vooral de voormalige
DDR teistert. Uit de schildering die Thierse gaf, moet men
opmaken dat extreemrechts daar op vele plaatsen via grootschalige
intimidatie de toon aangeeft.
De straatterreur richt zich tegen buitenlanders maar ook
tegen jonge Duitsers die er niet uitzien zoals de rechtse
Scene voorschrijft. Op zijn rondreizen door de neue Bundesländer
stuit Thierse vooral op angst. Angst bij democratisch-gezinde
jongeren tussen de 15 en 20 jaar die in clubs worden geweerd
en door knokploegen in elkaar worden geslagen omdat zij
zich qua haardracht en kleding niet aan de normen van radicaalrechts
conformeerden.
Hoe is dit mogelijk? Thierse schrijft dit in de eerste plaats
toe aan 'een mengsel van blindheid, niet-willen-zien, vergoeilijken
en hulpeloosheid bij een deel van de oostduitse bevolking'
en ook bij lokale bestuurders en journalisten. Bestuurders
willen het aanzien van hun gemeente niet beschadigen en
veel journalisten schrijven er liever niet over.
Bij veel oostduitsers is afkeer van buitenlanders een vanzelfsprekend
onderdeel van het leven van alledag waarvoor men zich -
anders dan in het westen - ook niet schaamt. In het oosten
heeft het rechts-extremisme onder jongeren vaste voet gekregen
en dat is volgens Thierse een groot verschil met het westen
waar het voornamelijk een zaak is van 'alte kameraden'.
Hoewel niemand zal beweren dat het rechtse gevaar zich alleen
in het oosten voordoet zijn de verschillen de moeite van
nader onderzoek waard. Het rechtse radicalisme in de ex-DDR
is een uiting van de onzekerheid en morele ontworteling
die volgden op de ineenstorting van de DDR.
Daarbij komt volgens Thierse echter de autoritaire erfenis
van de DDR. De democratische heropvoeding die de geallieerden
aan het westelijke deel van Duitsland oplegden, ging aan
de oostduitsers voorbij. De DDR ontwikkelde zich tot een
gesloten samenleving zonder positieve ervaring in de omgang
met conflicten. Met vreemdelingen of afwijkende Ievenspatronen
kwam de DDR-burger niet in aanraking. De DDR was een armoedige
samenleving maar wel één waarin grote nadruk
werd gelegd op gelijkheid. Bovendien werd er een star, marxistisch-lenistisch,
vriend/vijandbeeld gehanteerd. Dat alles creëerde een
mentaliteit die opbloeide toen na de hereniging gevoelens
van achteruitstelling zich van vele oostduitsers meester
maakten.
Thierse stelt met nadruk dat het rechtse radicalisme in
een aantal opzichten op deze DDR-erfenis aansluit. Hij spreekt
van 'een krankzinnige combinatie van socialisme en nationaal-socialisme'
en wijst erop dat de laatste tijd in Oost-Duitsland 'anti-kapitalistische
retoriek en nationalistische ressentimenten zich vermengen'.
Thierse roert hier een belangrijk punt aan. Dat blijkt
ook uit de richting die de neo-nazistische NPD inslaat.
De NPD (over een verbod van deze partij wordt heftig gediscussieerd)
werd in 1964 door Adolf von Thadden opgericht als belichaming
van de nationaal-socialistische traditie in Duitsland. De
NPD houdt vast aan de oude 'volkse' uitleg van de begnppen
staat en natie die beide aan de hand van bloed en ras worden
gedefinieerd. In deze ideologie kan iemand die geen 'Duits
bloed' heeft nooit Duits staatsburger zijn.
Een andere hoofdlijn van de NPD is de strijd tegen de 'Umerziehung
des deutschen Volkes' na de Tweede Wereldoorlog: de geallieerde
heropvoeding van de Duitsers moet ongedaan worden gemaakt
en de door de geallieerden opgelegde democratische grondwet
moet 'in Duits-nationale zin' worden herzien.
Tekenend is dat de NPD op instigatie van zijn huidige leider
Udo Voigt zijn hoofdkwartier naar Dresden heeft verplaatst
De partij hoopt op een doorbraak in de ex-DDR en poogt de
ruimte te bezetten die vrij komt door het verval van de
post-communistische PDS, die halverwege in zijn proces van
sociaal-democratisering blijft steken.
In zijn propaganda tracht de NPD systematisch aansluiting
te vinden bij de mentaliteit van de ex-DDR, In de praktijk
komt dit erop neer dat de NPD vooral voortbouwt op de 'sociaal-revolutionaire
ideeën van de zogenaamde SA-vleugel binnen het nationaal-socialisme
(Röhm, de gebroeders Strasser) die in 1934 door Hitler
met de SS in de Nacht van de Lange Messen werd uitgeroeid.
Niet alleen de straatterreur maar ook de ideeën van
extreemrechts in het oosten stammen van de SA.
De NPD die altijd al op het 'internationale financierskapitaal'
afgaf, verkondigt tegenwoordig dat 'Adolf Hitler de idealen
van het nationaal-socialisme aan de grote bourgeoisie heeft
verraden'. Het weekblad Die Woche constateert dat dit 'naadloos
bij de propaganda voor een derde weg tussen kapitalisme
en communisme aansluit' en stelt met tegenzin vast dat dit
in de nieuwe Bundesländer op vruchtbare bodem valt.
(Bron: de Volkskrant, augustus 2000)
[
top | artikel downloaden
(Word)
reacties
welkom postbus@j-accuse.nl ]
|